Przejdź do głównej zawartości

Nowe oblicze stresu


Stres powinien nas motywować do działania, stanowić jedno z narzędzi do osiągania różnych celów życiowych, zawodowych itp. Tymczasem determinuje dążenia, zasłania sedno starań, niszczy nasze plany. Niejednokrotnie unieszkodliwia człowieka na dobre.  Dlaczego czynnik wspomagający stał się destrukcyjnym?


Kiedyś dobry, pozytywny stres (eustres) był krótkotrwałym stanem, pozwalającym pokonywać przeszkody dnia codziennego, realizować swoje zamierzenia. Podkręcał na chwilę nasze ciało, żebyśmy mogli dać z siebie wszystko i coś osiągnąć. Nie powodował on zmian patologicznych, chorobowych w naszym organizmie. Podobno eustres istnieje do dziś. Podobno. Ale chowa się przy swoim mrocznym alter ego, dystresie.
Niewątpliwie stres długotrwały, negatywny (dystres) zawładnął naszym życiem. Widać to w codziennej rutynie, na ulicy, w sklepie, w pracy i w szkole. Ludzie nerwowo przemieszczają się między tymi miejscami, a zafrasowanie nie znika z ich twarzy. W głowach kotłują się miliony niespokojnych myśli, bo trzeba to, musimy tamto, a Boże broń, żeby zapomnieć o tym, bo. Także statystyki pokazują, że stres rządzi. Mamy mnóstwo zestawień oscylujących wokół tej kwestii: traktujących o najbardziej nerwowych zawodach; o tym, co najczęściej spędza nam sen z powiek; jak bardzo podniósł się poziom stresu w ciągu ostatnich lat w różnych grupach zawodowych; w jakie choroby psychiczne można popaść, będąc pod wpływem długotrwałego stresu itp. Najbardziej drastyczny fakt, iż ciągle rośnie liczba samobójstw, również daje do myślenia.

Stres od najmłodszych lat
W przeszłości najmłodszych starano się bronić od czynników powodujących napięcie najdłużej, jak to było możliwe. Starano się nie zabierać im dzieciństwa. Rodzice nie rozmawiali przy dzieciach o swoich kłopotach, starali się, żeby potomkowie nie byli ich świadomi. Pozwalano na zabawy oraz beztroskę. A jak to wygląda dzisiaj?
Przedszkola, które oferują dwulatkom naukę nawet dwóch języków obcych naraz. Posyłanie coraz młodszych pociech do szkół. Zapisywanie na kilkoro zajęć pozalekcyjnych, bo dzieciak musi być najlepszy. Już w szkole pojawia się stres, związany choćby z koniecznością przyswajania sporej ilości wiedzy z wielu różnych dziedzin w stosunkowo krótkim czasie. Brakuje czasu na odpoczynek, rekreację. Ogromną wagę przywiązuje się do ocen, które o niczym za bardzo nie świadczą, ale decydują o wszystkim. Coraz trudniej także zdobyć akceptację rówieśników, co dla młodych ludzi ma kolosalne znaczenie. Dzieci mają coraz więcej na głowie, a z tym wiąże się wiele przykrych konsekwencji. Poczynając od niechęci do uczęszczania do szkoły, zdobywania wiedzy, przez przykre dolegliwości natury fizycznej, jak bóle głowy, dolegliwości żołądkowe, do problemów o podłożu psychicznym, jak niska samoocena, depresja, agresja.
A to dopiero początek.

Wymagania rosną, odporność psychiczna maleje
Im dalej w dorosłość, tym trudniej. Pojawiają się coraz to nowsze czynniki powodujące nerwowość. Egzaminy, nowa szkoła, matura, studia, a także problemy związane z dorastaniem. Młody człowiek coraz częściej musi mierzyć się z krytyką i ocenianiem przez otoczenie. Od najmłodszych lat sukcesywnie rośnie presja. Trzeba się uczyć, żeby dobrze zdać egzamin. Trzeba iść do dobrej szkoły, żeby zapewnić sobie godną przyszłość. Pojawiają się coraz większe wymagania, którym młodzież nie zawsze jest w stanie sprostać. Nie ma czasu na bycie młodym, błędy, odpoczynek, spełnianie marzeń. Trzeba być najlepszym we wszystkim, bo inaczej nie odniesie się sukcesu. Coraz częściej mamy do czynienia z chorym wyścigiem szczurów od przedszkola. Nie dziwi więc, że w tym czasie uczniowie nierzadko odczuwają chęć ucieczki, zapomnienia. Mierzenie się ze stresem zaczyna po prostu przerastać, pragnie się odczuć choćby chwilową ulgę. Wzrasta ryzyko popadnięcia w nałogi. Coraz młodsze osoby sięgają po różnego rodzaju używki. Papierosy, alkohol, narkotyki, czy popularne ostatnio dopalacze, to nie jedyny problem. Mamy do czynienia z zaburzeniami zdrowia fizycznego i psychicznego, które dotykają coraz młodszych. Według naukowców można zauważyć tendencję wzrostową tych smutnych zjawisk. Przykładowo, w ciągu dziesięciu ostatnich lat odnotowano wzrost liczby małoletnich pacjentów w całodobowych szpitalach psychiatrycznych i odwykowych z 8,8 do 9,5 tysięcy. Co gorsza, statystki ujawniają, że rośnie liczba prób samobójczych wśród nieletnich. Coraz częściej w przestrzeni medialnej pojawiają się artykuły, dyskusje, badania podnoszące tę przerażającą kwestię. Problem istnieje, a ludzie zadają sobie pytanie, co takiego musi przeżywać młoda osoba, że decyduje się na tak straszny krok?

Nerwy powodem większości chorób i tragedii
Dystres dotyka wszystkich, niezależnie od wieku. Powoduje wiele chorób i dolegliwości fizycznych. Przede wszystkim stanowi przyczynę zaburzeń układu krążenia i chorób serca.  Długotrwały niepokój znacząco wpływa na nasze funkcjonowanie. Chroniczne zmęczenie, niezależnie od długości snu, bezsenność lub nadmierna senność, narastająca frustracja i złe samopoczucie obniżają jakość życia.  Ukazują się nowe badania udowadniające, że takie napięcie leży u podstawy niektórych nowotworów.  Zespół jelita drażliwego czy egzema, jakkolwiek nie zagrażające zdrowiu i życiu, wpływają na pogorszenie jakości życia i przyczyniają się nawet do wystąpienia depresji. A bardzo często są pochodną długotrwałego stresu. Dystres bywa źródłem zaburzeń odżywiania. Przykłady można mnożyć w nieskończoność.
Ciągła nerwówka prowadzi również do dysfunkcji i chorób psychicznych. Najpopularniejsze w tym rankingu są oczywiście depresje, na które cierpi 1,5 mln ludzi w Polsce. Rośnie liczba nerwic. Szacuje się, że występują u 20 -  25 % społeczeństwa w naszym kraju.
Przypuszcza się, że nerwy to jeden z czynników wywołujących m.in. schizofrenię.
Badania statystyczne pokazują, że często zwolnienia chorobowe brane są  z powodu stresu. Ponadto są dłuższe niż L4 brane  z innych względów zdrowotnych.
Najgorsze jednak są nieszczęścia, których sprawcami są ludzie cierpiący na chroniczny stres. Słyszymy o zdesperowanych, sfrustrowanych osobach, które dokonują strasznych czynów. Warto przytoczyć przykład Teresy B., która poddana działaniu przewlekłego, ciągłego stanu napięcia i zagrożenia (w tym wypadku spowodowanego znęcaniem się nad rodziną przez męża), próbowała otruć swoje dzieci i popełnić samobójstwo. Cała historia zresztą stanowi kanwę szeroko komentowanego „Placu Zbawiciela”.
Skoro nagrywają już o filmy na ten temat, to zdecydowanie coś musi być na rzeczy.
To głośny przypadek, ale nie jedyny. Wypadki, w których głowa rodziny usiłuje zabić, lub zabija najbliższych choćby z powodu bankructwa bynajmniej nie są aż tak bardzo rzadkie. Człowiek poddawany takiej dawce niepokoju może posunąć się do nieobliczalnych czynów.

Czy świat zwariował?
Naukowcy wiążą fakt dominującego nad wszystkim dystresu z rozwojem cywilizacyjnym, który pędzi na łeb, na szyję. Ludzie nie są w stanie się przystosować do świata zmieniającego się w szaleńczym tempie. Kiedyś postęp następował wolniej, stopniowo, przyszłość była bardziej przewidywalna. Wynikało z tego pewne poczucie bezpieczeństwa, równowagi. Człowiek był w stanie sprostać wyzwaniom, jakie miał przed sobą.
Dzisiaj nie mamy już takiego komfortu. Nie mamy możliwości opuszczenia gardy i wzięcia oddechu, bo postęp nie zwalnia ani na sekundę. Atakuje z każdej strony. Musimy się dostosowywać do coraz nowszych warunków i nawet nie zdążymy się w nich zaaklimatyzować, bo one już są nieaktualne. Dlatego jesteśmy ciągle zmobilizowani, spięci, gotowi do walki. Nie ma mowy o pozytywnym, krótkotrwałym stresie, który kiedyś pomagał adaptować i zmierzyć si ę z czymś, motywował do działania. Źródłem nerwów jest dziś niemalże wszystko, żyjemy w permanentnym stanie gotowości. To już nie jest motywator ani bodziec do działania, ale nowe bóstwo, któremu wszyscy oddajemy cześć. Tylko co dostajemy w zamian? Utrzymujemy siebie w ciągłej gotowości, co jest opłakane w skutkach dla naszego zdrowia i życia. Dzisiaj osiągnięte cele, sukcesy idą w parze z chorobą wrzodową żołądka albo nerwicą natręctw. A trzeba coraz szybciej, coraz więcej i bez ustanku. Wpisując w wyszukiwarkę internetową hasło „stres”, znajdziemy miliony artykułów, badań, statystyk, od których może zakręcić się w głowie, a które dość jednoznacznie ukazują, że jest źle, a będzie jeszcze gorzej. Więcej chorób, więcej samobójstw, frustracji, znerwicowania. Dokąd to wszystko zmierza? Co można z tym zrobić?

Justyna Kania
marie.kramer@onet.pl

Źródła
1. K. Tokarski: Stres – dawny przyjaciel, obecny zabójca (www.medonet.pl/magazyny/stres-i-zmeczenie,stres---dawny-przyjaciel--obecny-zabojca);
2. Redakcja Medonet Onet: Smutek, rozpacz, śmierć w statystykach (www.medonet.pl/zdrowie/zdrowie-dla-kazdego,350-mln-osob-choruje-na-depresje--statystyka);
3. Informacja prasowa Żarówka PR i Marketing: Dziecko z (de)presją (www.psychiatria.pl/artykul/dziecko-z-de-presja/);
4. Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia Pracy: Fakty i dane liczbowe na temat stresu i zagrożeń psychospołecznych (hw2014.osha.europa.eu/pl/stress-and-psychosocial-risks/facts-and-figures);
5. Polityka.pl: 10 statystyk, które pokazują druzgocący wpływ stresu na nasze zdrowie (www.polityka.pl/galerie/1685330,10,10-statystyk-ktore-pokazuja-druzgocacy-wplyw-stresu-na-nasze-zdrowie);
6. D. Krupińska – Ziętkowska: Coraz więcej chorych na zaburzenia psychiczne (https://portal.abczdrowie.pl/coraz-wiecej-chorych-odczuwa-zaburzenia-psychiczne)
7. B. Jaros: Coraz więcej samobójstw wśród nieletnich w Polsce (www.fakt.pl/wydarzenia/polska/coraz-wiecej-samobojstw-wsrod-nieletnich-w-polsce/);
8. M. Lizut: Jowita Budnik (www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/);
9.  A. Szozda: Stres pozytywny (https://stres.jaksobieradzic.pl/artykuly-o-stresie/wszystko-o-stresie/o-stresie/stres-pozytywny).

Popularne posty z tego bloga

Jakże łatwo wpaść w hedonistyczny młyn

Dzisiejszy świat pędzi z dnia na dzień coraz bardziej, a my nie potrafimy zatrzymać tego procesu. Gonimy za realizacją coraz wyżej stawianych poprzeczek, chcąc spełnić swoje wymagania lub te, które zostały narzucone nam przez najbliższe otoczenie. Pniemy się po drabinie osiągnięć, która przecież nie ma końca. Czasem warto zadać sobie pytanie, ile to wszystko jest tak naprawdę warte? Praca zajmuje nam mnóstwo czasu. W końcu jest źródłem dochodu, ale także drogą do realizacji marzeń czy pogłębiania relacji międzyludzkich. Czy istnieje złoty środek, który pozwoli nam się w niej realizować, a jednocześnie nie zaniedbywać innych ważnych aspektów naszego życia? Znaczenie wykształcenia i pracy w życiu młodych dorosłych Zainteresowana tematem znaczenia pracy w życiu młodych mieszkańców naszego kraju przeprowadziłam ankietę dla ludzi w przedziale wiekowym 18–35 lat. Wzięło w niej udział 80 osób, z czego najchętniej wypełniali ją 20– oraz 21–latkowie (42,5%). Jeśli chodzi o wy

Wywiad z Bookstagramerką Amelią Mikołajczyk

Książkary, szturmem wdarły się na social media! Kim są książkary? To osoby, które uwielbiają czytać. Na Instagramie czy TikToku, znajdziemy mnóstwo kont zaangażowanych czytelniczek, które polecają lub odradzają nam czytanie danej pozycji.   Z okazji Światowego Dnia Książki, porozmawiałam na temat Bookstagrama i BookToka z książkarą z krwi i kości. BookInfluencerką Amelią Mikołajczyk, która od lat prowadzi social media poświęcone czytaniu. Jest ona studentką Uniwersytetu Śląskiego, na wydziale humanistycznym. Studiuje filologię polską. Na Instagramie znajdziecie ją pod nazwą @moje.ksiazki.     Czym dla Ciebie są książki? Czy wyobrażasz sobie życie bez czytania?  Nie chciałabym zabrzmieć zbyt banalnie, natomiast prawda jest taka, że nie wyobrażam sobie życia bez książek. Stanowią naprawdę ważną część mojej codzienności, a ja czuję się lepiej, gdy mam jakąś pod ręką, nieistotne czy relaksuję się na spacerze czy jadę autobusem, bardzo często zabieram je ze sobą. Jestem zwolenniczką papiero

Obejrzyjmy Aspergera

W wielu znanych produkcjach filmowych i telewizyjnych występuje charakterystyczny bohater – niechętny kontaktom towarzyskim, zachowujący się rutynowo, ale i mający genialny umysł. Aby stworzyć intrygującego bohatera, reżyserzy wybierają cechy przypisane chorobie, która zwie się zespołem Aspergera. Zespół Aspergera nazywany jest najłagodniejszą odmianą autyzmu. To zaburzenie rozwoju o podłożu neurologicznym, którego przyczyny jeszcze nie są w pełni znane, jednak może być ich wiele. Osoby cierpiące na tę chorobę znajdują się w normie intelektualnej, choć zazwyczaj są też dodatkowo utalentowane. Zespół Aspergera mają częściej mężczyźni niż kobiety, i zobaczymy również tę zależność w wymienionych niżej produkcjach. Wielu bohaterów w filmach czy serialach ma jedynie cechy podobne do Aspergera, choć zdarzają się również zdiagnozowani aspergerowcy. Pomaga to w kreacji postaci, która swoją osobą zainteresuje publiczność. W artykule przytoczę jedynie cechy bohaterów, które wiążą się z