Żyjąca w ciepłych wodach Morza
Śródziemnego nieśmiertelna meduza, bo tak jest nazywany gatunek turritopsis nutricula, dokonuje
niezwykłego procesu przekształcenia swojej dorosłej formy z powrotem w
początkową.
Już w starożytności przypisywano meduzie właściwości nadzwyczajne. W mitologii greckiej, gdy Perseusz pozbawił Meduzę życia, zaczerpnął jej krwi wypływającej z ran. Krew stworzenia obdarzona była magiczną mocą. Z lewej strony ciała miała śmiertelną właściwość, porównywaną do trucizny, natomiast płynąca z żył z prawej strony mogła wskrzeszać do życia.
Odkrycie niezwykłej właściwości
Pod koniec ubiegłego wieku, we wrześniu 1988 roku, meduzy z gatunku turritopsis nutricula zostały zebrane przez naukowców na głębokości pół metra w okolicach cypla Portofino. Kolonie tego gatunku przeniesiono do laboratorium do zbadania. Przez kilka dni były pozostawione na szalkach Petriego i karmione pływikami gatunku artemia salina. Hydroidy wytworzyły kilka meduz, których rozwój bacznie obserwowano. Nowo narodzony parzydełkowiec pływał do dwóch dni bez potrzeby żywienia się skorupiakiem z gatunku artemia nauplii, po czym osiadał na dnie szalki. I wtedy doszło do ciekawego odkrycia. Meduza nie miała czułek, a forma jej ciała uległa zmianie. Po kilkudniowych obserwacjach ponownie zauważono rosnącą rurkę, co skutkowało na nowo powstałym polipem, z którego później rozrosła się cała kolonia. Ta przemiana ukazała proces uwstecznienia cyklu życiowego.
Badany gatunek charakteryzuje się procesem metagenezy, który polega na przemianie pokoleń. Taki proces objawia się w dwóch formach – wolno pływającej meduzy, która rozmnaża się płciowo, bądź też w formie osiadłego, bezpłciowego polipa.
Meduzy tego typu reagują na stres środowiskowy, przez co dorosła forma tego gatunku wraca do młodzieńczego etapu polipa. Ten bardzo nietypowy cykl życia to nic innego jak rodzaj odwróconej metamorfozy. Pojawia się wtedy, gdy meduza się starzeje, choruje lub gdy czuje zagrożenie.
Badania nad nieśmiertelnością gatunku
Zespół naukowców niedawno zbadał część DNA meduzy. Profesor Stefano Piraino z Uniwersytetu Salento we Włoszech był jednym z zaangażowanych naukowców badających właściwości polipa, a obecnie przewodniczy inicjatywie o nazwie Phenix, poświęconej lepszemu zrozumieniu komunikacji między komórkami, w tym gatunku meduzy. Stefano Piraino mówi, że „sekret odwrócenia życia można znaleźć dopiero po odkryciu pełnego genomu stworzenia”.
Inne badania wykonywane przez naukowców dowiodły, że przedstawiciele gatunku nutricula byli w stanie przetrwać stres różnego rodzaju, przemieniając swoją formę z tkanek dorosłych w młodzieńcze. Najbardziej powtarzalnym stresem, który wyzwalał odwrócenie cyklu życiowego meduz, było przeniesienie ich z naturalnego środowiska (22°C) do warunków o znacznie wyższej temperaturze (30°C). Poprzez tę zmianę aż 80% meduz aktywowało odwrócenie cyklu życia. Dzięki obserwacji stereoskopowej naukowcy scharakteryzowali cztery etapy tego niezwykłego procesu: zdrową meduzę, niezdrową meduzę, czterolistną koniczynę i torbiel.
Nieśmiertelność jednak istnieje?
Zdolność rozwoju wstecznego jest mechanizmem niezwykle ciekawym, ponieważ dochodzi w nim do całkowitego przekształcenia struktur i komórek. Proces przearanżowania się jednych komórek w inne nosi nazwę transdyferencjacji. Do odwrócenia cyklu życiowego potrzeba dwóch typów komórek: eksumbrelli – wypukłego elementu dzwonu meduzy, przeobrażającego się w komórki ektodermy polipa, a także komórek systemu radialnego, które dają zalążek komórkom endodermy polipa.
Już w starożytności przypisywano meduzie właściwości nadzwyczajne. W mitologii greckiej, gdy Perseusz pozbawił Meduzę życia, zaczerpnął jej krwi wypływającej z ran. Krew stworzenia obdarzona była magiczną mocą. Z lewej strony ciała miała śmiertelną właściwość, porównywaną do trucizny, natomiast płynąca z żył z prawej strony mogła wskrzeszać do życia.
Odkrycie niezwykłej właściwości
Pod koniec ubiegłego wieku, we wrześniu 1988 roku, meduzy z gatunku turritopsis nutricula zostały zebrane przez naukowców na głębokości pół metra w okolicach cypla Portofino. Kolonie tego gatunku przeniesiono do laboratorium do zbadania. Przez kilka dni były pozostawione na szalkach Petriego i karmione pływikami gatunku artemia salina. Hydroidy wytworzyły kilka meduz, których rozwój bacznie obserwowano. Nowo narodzony parzydełkowiec pływał do dwóch dni bez potrzeby żywienia się skorupiakiem z gatunku artemia nauplii, po czym osiadał na dnie szalki. I wtedy doszło do ciekawego odkrycia. Meduza nie miała czułek, a forma jej ciała uległa zmianie. Po kilkudniowych obserwacjach ponownie zauważono rosnącą rurkę, co skutkowało na nowo powstałym polipem, z którego później rozrosła się cała kolonia. Ta przemiana ukazała proces uwstecznienia cyklu życiowego.
Badany gatunek charakteryzuje się procesem metagenezy, który polega na przemianie pokoleń. Taki proces objawia się w dwóch formach – wolno pływającej meduzy, która rozmnaża się płciowo, bądź też w formie osiadłego, bezpłciowego polipa.
Meduzy tego typu reagują na stres środowiskowy, przez co dorosła forma tego gatunku wraca do młodzieńczego etapu polipa. Ten bardzo nietypowy cykl życia to nic innego jak rodzaj odwróconej metamorfozy. Pojawia się wtedy, gdy meduza się starzeje, choruje lub gdy czuje zagrożenie.
Badania nad nieśmiertelnością gatunku
Zespół naukowców niedawno zbadał część DNA meduzy. Profesor Stefano Piraino z Uniwersytetu Salento we Włoszech był jednym z zaangażowanych naukowców badających właściwości polipa, a obecnie przewodniczy inicjatywie o nazwie Phenix, poświęconej lepszemu zrozumieniu komunikacji między komórkami, w tym gatunku meduzy. Stefano Piraino mówi, że „sekret odwrócenia życia można znaleźć dopiero po odkryciu pełnego genomu stworzenia”.
Inne badania wykonywane przez naukowców dowiodły, że przedstawiciele gatunku nutricula byli w stanie przetrwać stres różnego rodzaju, przemieniając swoją formę z tkanek dorosłych w młodzieńcze. Najbardziej powtarzalnym stresem, który wyzwalał odwrócenie cyklu życiowego meduz, było przeniesienie ich z naturalnego środowiska (22°C) do warunków o znacznie wyższej temperaturze (30°C). Poprzez tę zmianę aż 80% meduz aktywowało odwrócenie cyklu życia. Dzięki obserwacji stereoskopowej naukowcy scharakteryzowali cztery etapy tego niezwykłego procesu: zdrową meduzę, niezdrową meduzę, czterolistną koniczynę i torbiel.
Nieśmiertelność jednak istnieje?
Zdolność rozwoju wstecznego jest mechanizmem niezwykle ciekawym, ponieważ dochodzi w nim do całkowitego przekształcenia struktur i komórek. Proces przearanżowania się jednych komórek w inne nosi nazwę transdyferencjacji. Do odwrócenia cyklu życiowego potrzeba dwóch typów komórek: eksumbrelli – wypukłego elementu dzwonu meduzy, przeobrażającego się w komórki ektodermy polipa, a także komórek systemu radialnego, które dają zalążek komórkom endodermy polipa.
Odkrycie
niezwykłych właściwości meduzy turritopsis
nutricula jest doskonałym przykładem do badań nad cyklem życia, jego
przemianami, a także nad zróżnicowaniem komórek.
Jak widać, starożytni Grecy nie mylili się co do znaczenia meduzy. Ciekawa postać od czasów mitologicznych do tej pory skrywa tajemnicze, a nawet magiczne właściwości. Kto wie, może dzięki meduzie uda się naukowcom wynaleźć lekarstwa na liczne, dotychczas nieuleczalne schorzenia.
Julia Pożarlik
juliapozarlik@gmail.com
Źródła:
Ch. Baraniuk: The animal that lives forever. (www.bbcearth.com/blog/?article=the-animal-that-lives-forever);
G. Bavestrello, M. Sará, C. Sommer: Bi-directional conversion in Turritopsis nutricula;
F. Boero, E.C. Carla, L. Dini, P. Pagliara, S. Piraino: Morphological and ultrastructural analysis of Turritopsis nutricula during life cycle reversal;
M. Frenkiel: Nieśmiertelna meduza. (www.tawernaskipperow.pl/czytelnia/ciekawostki/niesmiertelna-meduza/6533);
S. Kubota: Repeating rejuvenation in Turritopsis, an immortal hydrozoans;
M. Ronowicz: Nieśmiertelna medusa. (www.bioslawek.wordpress.com/niesmiertelna-meduza/).
Jak widać, starożytni Grecy nie mylili się co do znaczenia meduzy. Ciekawa postać od czasów mitologicznych do tej pory skrywa tajemnicze, a nawet magiczne właściwości. Kto wie, może dzięki meduzie uda się naukowcom wynaleźć lekarstwa na liczne, dotychczas nieuleczalne schorzenia.
Julia Pożarlik
juliapozarlik@gmail.com
Źródła:
Ch. Baraniuk: The animal that lives forever. (www.bbcearth.com/blog/?article=the-animal-that-lives-forever);
G. Bavestrello, M. Sará, C. Sommer: Bi-directional conversion in Turritopsis nutricula;
F. Boero, E.C. Carla, L. Dini, P. Pagliara, S. Piraino: Morphological and ultrastructural analysis of Turritopsis nutricula during life cycle reversal;
M. Frenkiel: Nieśmiertelna meduza. (www.tawernaskipperow.pl/czytelnia/ciekawostki/niesmiertelna-meduza/6533);
S. Kubota: Repeating rejuvenation in Turritopsis, an immortal hydrozoans;
M. Ronowicz: Nieśmiertelna medusa. (www.bioslawek.wordpress.com/niesmiertelna-meduza/).
Zdjęcie: pixabay