Dlaczego o dobrych rzeczach tak szybko zapominamy? Czasem
sięgamy po nie tylko wtedy, gdy są ostatnią deską ratunku. Czy może dlatego, że
nie wiemy jak wielki drzemie w nich potencjał? Wśród nich możemy wyróżnić miód,
o którym przypominamy sobie dopiero podczas paskudnych przeziębień, ale
gdybyśmy tylko zdali sobie sprawę z bogactwa, które w nim drzemie…
Jak miód powstaje?
Podstawę tworzenia się miodu stanowi
nektar, który produkują rośliny. Wbrew pozorom główny składnik tego złocistego
płynu jest akumulowany nie tylko w kwiatach, ale też przykładowo na liściach i
u nasady przylistków. Pszczoły, pobierając nektar, przechowują go w tak zwanym
wolu miodowym (części układu pokarmowego pszczoły), gdzie następuje
„rozcieńczenie” wydzieliny i wzbogacenie jej o różne enzymy i kwasy organiczne.
Tak przetworzona substancja przenoszona jest do ula i rozlewana do plastrów. Jednak
to nie koniec pracy małych pszczół, które muszą dodatkowo utrzymywać wysoką
temperaturę w ulu i poprzez szybkie machanie skrzydełkami sprawiać, że woda z
miodu odparowuje. Miodobranie można rozpocząć, gdy patoka (płynny miód
pszczeli) osiągnie dojrzałość, czyli w momencie, kiedy 75% powierzchni plastra
jest pokryta miodem.
Skład miodu
Swój słodki smak miód zawdzięcza
wysokiej zawartości węglowodanów, w tym cukrów prostych (fruktoza i glukoza),
dwucukrów (sacharoza) i wielocukrów (melecytoza i erloza). Od ich ilości zależy
potem krystalizacja – z patoki robi się krupiec (miód skrystalizowany). Gdy
zawartość glukozy przeważa nad fruktozą, miód ulega szybszej krystalizacji, choć
zależy to również od innych czynników, takich jak np. temperatura
przechowywania. Ponadto w skład wchodzą też kwasy organiczne, flawonoidy,
barwniki roślinne, substancje białkowe (inhibiny), enzymy, jak również śladowe
ilości witamin oraz makro i mikroelementów. Poza tym w świeżym miodzie znajduje
się nadtlenek wodoru, którego zawartość stopniowo maleje.
Podział miodów ze względu na ich rodzaj
Miód nie ogranicza się tylko do
jednego rodzaju – jest ich cała masa, a jego typy są zależne od tego, z jakich
roślin pszczoły pobierały nektar.
Wielokwiatowy – pochodzi z mieszanki
nektarów zebranych z różnych roślin. Jego barwa jest jasna, a smak
niejednoznaczny, ponieważ zależy od różnych proporcji roślin, na których żywiły
się pszczoły. Stosuje się go w leczeniu chorób alergicznych, terapiach odczulających,
stanach ogólnego osłabienia organizmu. Dodany do kosmetyków może korzystnie
wpływać na odnowę włosów, skóry i paznokci.
Miód lipowy – działa jak silny
antybiotyk. Używany podczas leczenia przeziębienia, gorączki, przewlekłych
chorób dróg oddechowych, schorzeń nerek i dróg moczowych, reumatyzmu, nerwic
czy skurczy mięśni, na pewno przyniesie oczekiwane rezultaty. Barwa i
intensywność smaku zależą od regionu, w którym jest produkowany. Pachnie
kwiatami lipy.
Miód spadziowy – ten wyjątkowy miód
nie powstaje z nektaru, ale wydzieliny mszyc i czerwców, które żerują na
liściach drzew. Dzięki temu zawiera więcej biopierwiastków, w tym żelaza. Ma
ciemną barwę, intensywny, ale mało słodki, żywiczny posmak. Stosowany między
innymi w leczeniu przeziębienia, nieżytów dróg oddechowych oraz zakażeń i
zapaleń błon śluzowych, wzmacnia układ odpornościowy.
Miód nektarowo-spadziowy –
przeznaczony jest dla tych osób, które uważają smak miodu spadziowego za zbyt
intensywny, a doceniają walory miodu nektarowego.
Miód gryczany – ma ciemną, wręcz
brunatną barwę i ostry smak. Przeznaczony jest dla osób, które mają problemy z
sercem i układem krążenia. Stosuje się go również podczas leczenia złamanych
kości, trudno gojących się ran, a także przy zwalczaniu problemów z
koncentracją.
Miód akacjowy – ta słomkowa
substancja o delikatnym smaku wykorzystywana jest podczas problemów z układem
pokarmowym czy niskim indeksem glikemicznym, Zaleca się jego spożywanie po
dużym wysiłku fizycznym.
Miód rzepakowy – ma kolor niemalże
identyczny z miodem akacjowym, jednakże można w nim wyczuć delikatną nutę
rzepaku. Działa korzystnie na układ krążenia, niektóre odcinki układu
pokarmowego, a także na tarczycę. Przyczynia się też do pięknego, zdrowego
wyglądu skóry.
Miód wrzosowy – ma mało słodki,
ostry smak i brunatny odcień, czasem wpadający w czerwień. Stosuje się go w
leczeniu chorób układu moczowego. Ciekawostką jest, że nie krystalizuje się jak
zwykły miód – jego konsystencja przypomina wtedy galaretę.
Spożywanie miodu a korzyści zdrowotne
O
korzystnym wpływie miodu na zdrowie człowieka wiadomo nie od dziś. Babcie i
mamy częstują nim swoje pociechy w sezonie jesienno-zimowym, kiedy to istnieje większe
prawdopodobieństwo złapania infekcji. Czy jednak ta złota i przepyszna substancja
rzeczywiście ma zdolności lecznicze? Otóż miód nie wykazuje silnego działania
farmakologicznego, zwłaszcza przy jednorazowym spożyciu, np. tylko podczas
przeziębienia. Owszem, ma właściwości prozdrowotne, ale tylko wtedy, kiedy jest
stałym elementem diety, a więc spożywamy go często i regularnie.
Produkty pszczele
Pszczoły obdarzają człowieka nie
tylko miodem, ale także innymi produktami, które nie są mniej korzystne dla naszego
zdrowia.
Pyłek kwiatowy – pszczoły zbierają
go z kwiatów roślin. Jest bogaty w białko, węglowodany, flawonoidy, witaminy i biopierwiastki.
Z powodzeniem oddziałuje na proces krwiotwórczy dzięki zawartości żelaza,
magnezu czy miedzi. Ponadto jest produktem, po który powinni sięgać sportowcy,
ponieważ podwyższa odporność psychiczną oraz reguluje masę ciała.
Pierzga – to wydzielina gruczołów
ślinowych i enzymów pszczoły zmieszana z pyłkiem i nektarem. Jej skład jest
zbliżony do składu pyłku, jednak pierzga dodatkowo zawiera witaminy A oraz z
grupy B, C, PP, E, D, K i H. Ma również o wiele więcej mikro i makroelementów.
Jej działanie jest dwukrotnie silniejsze w porównaniu do pyłku.
Mleczko pszczele – to wydzielina
gruczołów gardzielowych pszczół, służy do karmienia larw i królowej. Zawiera
białko, węglowodany, kwasy organiczne, tłuszcze, różnego rodzaju witaminy i
biopierwiastki. Jest to substancja mająca korzystny wpływ na zdrowie, ponieważ
dostarcza niezbędnych wartości odżywczych. Wzmacnia i odmładza organizm, obniża
poziom cholesterolu, a także chroni przed szkodliwym promieniowaniem UV.
Propolis – jest substancją pozyskiwaną
przez pszczoły z wydzielin pąków drzew. Pełni w ulu istotną rolę, ponieważ
służy do wzmocnienia i uszczelnienia jego konstrukcji, dzięki czemu chroni
pszczoły przed chorobami. Ma właściwości przeciwdrobnoustrojowe,
przeciwzapalne, przeciwutleniające. Chroni tkankę wątrobową, a także mózg przed
chorobami.
Miody do spiżarek!
Spożycie miodu zmalało ze względu na
pojawienie się na sklepowych półkach cukru, który kosztuje mniej. Jednak, jak
powszechnie wiadomo, nie jest równocześnie zdrowszy. Mimo wyższych cen miodu za
jego wyborem przemawia duża obecność składników odżywczych, które mają
zbawienny wpływ na zdrowie ludzkie. Ponadto miód może stanowić genialny składnik
dodawany nie tylko do mleka czy herbaty – coraz częściej używa się go też w
przygotowywaniu różnego rodzaju mięs czy ciast. Cóż może być lepszego od
produktu, który nie dość, że może zastąpić nam słodkie przekąski, to dodatkowo
przyczynia się do życia w lepszym zdrowiu?
Źródła:
1. K. Basista: Właściwości biologiczne i prozdrowotne miodu oraz jego zastosowanie
jako zdrowa żywność. „Gazeta Farmaceutyczna”
2013;
2. J. Jagiełło, E. Kołeczek, M.
Horochowska, Z. Zdrojewicz, A. Głowaczewska: Bursztynowe źródło zdrowia – zastosowanie miodu we współczesnej
medycynie. „Medycyna Rodzina” 2018;
3. M. Borawska: Dla zdrowia i urody. Produkty pszczele. (www.cukrzycaazdrowie.pl/Files/file/2018/Warto%20Wiedzie%C4%87%202018/dla-zdrowia-i-urody.pdf);
4. Sądecki Bartnik: Produkty pszczele: pyłek kwiatowy, pierzga,
mleczko pszczele i propolis;
5. Sądecki Bartnik: Miody pszczele. Nektarowe i spadziowe.
Krótki przewodnik.
Katarzyna Zofińska
k.zofinska@gmail.com
Zdjęcie: pixabay.com