Większość z nas – czytających ten artykuł – ma słowiańskie korzenie i z pewnością słyszało co nieco o mitologii słowiańskiej, czy to w szkole, czy to z książek. Nasi przodkowie, tak samo jak starożytni Grecy czy Egipcjanie, też posiadali „jakieś tam wierzenia” jeszcze wieki przed nastaniem chrześcijaństwa. Niestety do dzisiejszych czasów nie zachowało się wiele mitów, przesądów, a wszystko to, co wiemy, pochodzi z folkloru oraz z pozostawionych przez naszych przodków artefaktów.
Początek Świata
Co ciekawe, każda religia bądź mitologia ma swój własny mit kosmogoniczny – czyli mit o stworzeniu świata. Słowianie wierzyli, że na początku morze było wszechobecne, a na nim na łódce unosił się Bóg, który spotkał pływającego diabła. Zaprosił go do siebie i kazał mu, żeby wydobył z dna trochę ziemi. Ten stworzył z wyłowionego ziarnka piasku wyspę, która stała się pierwszym nadwodnym terenem.
Wiara naszych przodków
Warto wiedzieć w co wierzyli dawni mieszkańcy naszych terenów. Kiedy zapytamy kogokolwiek jakich zna bogów greckich czy egipskich, bez zastanowienia powie: Atena, Zeus, Posejdon lub Re, Anubis, Horus. Jednak gdy zapytamy, czy zna słowiańskich bożków z naszej rodzimej mitologii, często otrzymamy odpowiedź: „nie”. Przyczyną może być to, że mitologia słowiańska nie jest aż tak rozpoznawalna jak te powstałe w rejonie Morza Śródziemnego. My także możemy pochwalić się rozległym panteonem bożków: Swaróg (bóg ognia i nieba), Strzybóg (bóg wiatru), Marzanna (bogini zimy), Światowid (najważniejszy z bogów, często przedstawiany z czterema twarzami) oraz wiele, wiele innych.
Znaczenie mitologii
W początkowym okresie kształcenia wagę przywiązuje się do mitologii greckiej, której nie można zarzucić, że nie jest ciekawa, bo oczywiście, że jest, i przekazuje nam niesamowitą mądrość, poucza i daje bardzo ważne, życiowe lekcje. Na dodatek w każdym znanym nam micie jesteśmy w stanie zauważyć jakiś morał. Historie związane z fantastycznymi stworzeniami, w których istnienie kiedyś wierzono, mają ukryte znaczenia i przede wszystkim są interesujące. Dobrym tego przykładem są bełty, które myliły podróżujących nocą ludzi. Stąd wzięło się powiedzenie, że „bełt namieszał mi w głowie”. Co ciekawe, nawet sławetny bebok, jest stworem z mitologii słowiańskiej. Zapewne znamy go z dzieciństwa, gdyż wielu rodzicom służył do straszenia niegrzecznych dzieci.
Mitologia słowiańska w literaturze
Wśród czytelników, graczy czy serialomaniaków znany jest fenomen Wiedźmina, stworzonego przez naszego polskiego pisarza Andrzeja Sapkowskiego. Słowiański, nietuzinkowy charakter serii jest doceniany przez wielu na całym świecie; jest też atutem oraz powodem, dla którego warto zainteresować się przygodami Geralta z Rivii. W serii pojawia się między innymi Strzyga (czyli starosłowiański demon, który wysysał krew z małych dzieci), Borowy Dziad, rusałki, wampiry i wiele innych fantastycznych istot. Z pewnością możemy przyznać, że Wiedźmin wyróżnia się na tle światowej fantastyki i jego sukces jest w pełni zasłużony. Natomiast Bestiariusz Słowiański to mocna pozycja, w której autorzy (Paweł Zych, Witold Vargas) przedstawiają demony, duchy i inne magiczne stworzenia, w które niegdyś wierzyli nasi przodkowie. Autorzy w mistrzowski i przyjemny sposób pokazali fascynujące istoty – za pomocą ciekawych opisów oraz pięknych, klimatycznych ilustracji. Zdecydowanie nie jest to książka naukowa, jednak to bardzo dobry tytuł, który może nas dosłownie zaczarować i sprawić, że zaczniemy interesować się wierzeniami Słowian.
Wciąż niezbadane
Niestety wierzenia oraz życie dawnych Słowian w dalszym ciągu nie zostały dogłębnie poznane, więc historycy oraz archeolodzy mają jeszcze wiele do odkrycia, a ślady tej historii z łatwością można zauważyć w folklorze czy w tradycjach grup etnicznych. Z roku na rok mitologia słowiańska będzie coraz to bardziej rozbudowywana i miejmy nadzieję, że do bibliotek będzie trafiać jeszcze więcej fascynujących tytułów, a nasi rodacy zainteresują się tymi wierzeniami bardziej, ponieważ to piękny skrawek naszej historii.
Karolina Pyś
carapyse@gmail.com
Źródła:
www.wiedzmin.fandom.com;
www.pl.wikipedia.org/wiki/Religia_S%C5%82owian;