Literaturę fantastyczną oraz wiarę w chrześcijańskiego Boga uważa się poniekąd za przeciwstawne sobie tematy. Szerokim echem rozniosła się wieść o księdzu, który palił książki J.K. Rowling. Z jednej strony magia, nierealne postacie, a z drugiej religia, która wróżki, czarownice i upiory traktuje jako dzieło nieczystych mocy oraz nawiązanie do okultyzmu.
Religia w życiu Tolkiena
Mabel – matka Tolkiena – przeszła na katolicyzm i właśnie w tej wierze zaczęła wychowywać przyszłego pisarza. Niestety nie wszyscy byli zadowoleni ze zmiany, jaką poczyniła kobieta. Dziadków z obu stron nie cieszył fakt, że niepełna rodzina przyjęła wiarę katolicką, chociaż to posunięcie w znaczącym stopniu wpłynęło na twórczość i późniejsze życie Tolkiena. Nawet kiedy miał zamiar poślubić swoją ukochaną Edith Bratt, namówił ją, żeby porzuciła anglikanizm. Oczywiście zgodziła się na to i potem wspólnie wychowywali swoje dzieci w wierze katolickiej oraz uczestniczyli w życiu Kościoła. Sam Tolkien w swoich listach często poruszał temat wiary oraz wyrażał swoje niezadowolenie z poczynań kleru.
„Co może ważniejsze, jestem chrześcijaninem (można to wydedukować z moich opowieści), w istocie rzymskim katolikiem” – J.R.R Tolkien
Biblia a twórczość Tolkiena
Aluzje biblijne jesteśmy w stanie zauważyć w wielu wybitnych dziełach. Trylogia Władca Pierścieni posiada motywy bardzo podobne do tych, które możemy znaleźć w Piśmie Świętym. Dobrym przykładem jest tutaj krasnoludzka kopalnia Moria – nazwa ta istnieje także w Biblii. To na górze Moria Abraham złożył w ofierze swojego syna, a potem Salomon wybudował na niej świątynię. Mimo że Tolkien zaprzeczył takim teoriom, fani i tak widzą w tym podobieństwo. Pojawia się także motyw miłosierdzia oraz łaski w relacji między Frodem a Gollumem, który w swoim życiu dokonał wielu złych czynów: donosił, był nieuczciwy i zabił swojego przyjaciela, ogarnięty mocą pierścienia. Młody hobbit wybaczył mu to, co kiedyś zrobił i dał drugą szansę. Czyż nie jest to bezpośrednie nawiązanie do Biblii? W powieści znajdziemy też inną dość ciekawą zależność, zauważoną przez czytelników – mianowicie chodzi o rasę elfów. Przede wszystkim są istotami nieśmiertelnymi, symbolizującymi dobro oraz bezpośrednio kojarzące się ze światłem.
Tolkien w swoich dziełach bardzo wyraźnie dzieli świat przedstawiony na dobro i zło. Po stronie dobra stoją między innymi: elfowie, hobbici albo postacie takie jak Gandalf czy Aragorn. Natomiast po stronie zła: gobliny, orkowie z Sauronem i Sarumanem na czele. Samo „dźwiganie pierścienia” przez Froda kojarzy się z dźwiganiem krzyża przez Jezusa Chrystusa, a podróż do Mordoru jest swego rodzaju drogą krzyżową, w której głównemu bohaterowi towarzyszą przedstawiciele różnych ras. Główny antagonista Sauron jest porównywany do upadłego anioła, czyli jest ucieleśnieniem czystego zła.
Gandalf Bogiem czy aniołem?
Istnieje wiele przypuszczeń odnośnie do tej postaci. Wyróżnia się on cechami Chrystusowymi. Dzieli się swoją mądrością i jest gotów na poświęcenie, żeby uratować świat. Pojawia się tutaj także motyw zmartwychwstania, kiedy Gandalf po walce z Balrogiem odradza się i w nowych szatach oraz z nowymi zdolnościami objawia się swoim towarzyszom, przynosząc nadzieję na pokonanie zła. W tym sensie przypomina właśnie Jezusa. Jednak można by stwierdzić, że jest on swego rodzaju aniołem zesłanym przez Boga i w sumie może to być prawda, ponieważ Gandalf został zesłany do Śródziemia jako Majar. Jest także przewodnikiem, który stara się prowadzić Froda i pomagać mu nosić brzemię, które na niego spadło.
Karolina Pyś
E-mail: carapyse@gmail.com
Źródła:
P. Pikuła: Klucz do twórczości Tolkiena. (www.syracydes.pl/klucz-do-tworczosci-tolkiena)
Wikipedia: J.R.R.Tolkien. (www.pl.wikipedia.org);
Znani Chrześcijanie: Biblijne przesłanie „Władcy Pierścieni”. (www.znanichrzescijanie.wordpress.com/ciekawostki/biblijne-przeslanie-wladcy-pierscieni);
Znani Chrześcijanie: Wiara twórcy Władcy Pierścieni – J.R.R. Tolkien. (www.znanichrzescijanie.wordpress.com/2013/07/14/j-r-r-tolkien);
J.R.R. Tolkien: Listy Tolkiena.